Longread: een bezoek aan Israël, a startup nation.

De Rabobank organiseert jaarlijks een studiereis naar verschillende landen. Tijdens deze trips worden altijd plekken aangedaan die bekend staan om internationale focus, innovatie en een interessant ondernemers- of startupklimaat.

Ik (Maarten Overeem, eigenaar van Idee101/Cleverdesk) mocht dit jaar mee als representant van Idee101 naar het prachtige Israël. In deze longread zal ik je meenemen in mijn week.
Welke interessante plaatsen hebben wij gezien? Welke trends en technologieën spelen een rol in het Israëlische ecosysteem? Wat merk je als bezoeker van het conflict dat er speelt? En wat kunnen wij leren van de Israëliërs?

Leestijd circa 15 minuten

Voor wie is deze longread bedoeld?

Voor iedereen geïnteresseerd in de zakelijke kant van Israël
Voor ondernemers

De week in vogelvlucht

Na onze aankomst op zaterdagavond in Tel Aviv zijn wij direct lekker gaan dineren in de openlucht in de oude stad Jaffa. Het is ‘s nachts 25 graden dus even wennen. Na aankomst in ons prachtige hotel, maken we ons op voor een drukke maar indrukwekkende week.

Dag 1: Samurai Incubator en Netafim

Op de eerste dag kregen we twee presentaties te zien in Tel Aviv. De eerste presentatie was van onze reisleidster MaaikeSlotema van Meetin. Zij heeft zelf in Israël gewoond. Zij nam ons mee in de geschiedenis en de huidige stand van zaken in Israël. Direct merkte ik dat mijn beeld van dit land werd bijgesteld door de presentatie.

De tweede presentatie was van Shirley Binder van Samurai Incubator. Zij werkt voor deze organisatie, die probeert om de grote Japanse concerns te verbinden aan het startup ecosysteem van Israël. Israël wordt ook wel startup nation genoemd. Hier zie je een overzicht van een deel van de start-ups die ze hebben.

Na deze presentatie zijn we doorgereden naar het zuiden naar een echte kibboets. Een kibboets is een plaats waar Israëliërs een eigen minigemeenschap hebben opgezet. Ze wonen en werken daar allemaal samen voor en aan die community. Sommige van deze plekken zijn inmiddels verdwenen. Wij bezochten kibboets Hatserim, in de Negev woestijn. Bijzonder om te zien hoe een plek midden in de woestijn door mensen is veranderd in een echte oase. Er wonen hier vijfhonderd mensen. Het bijzondere van deze plaats is dat er een zeer succesvol bedrijf uit is voortgekomen: Netafim. Dat is een multinational in de druppelirrigatie. Onlangs zijn zij voor 1,5 miljard dollar verkocht aan een Mexicaanse investeringsmaatschappij. Ook zagen wij hier een ander concept genaamd Jojoba, makers van een bijzondere olie waarmee ze 40% van de markt bedienen.

Dag 2: Ambassade, CommonSense Robotics

Presentatie van CommonSense Robotics, disruptor in de supermarkt wereld.

De tweede dag mochten wij al vroeg op bezoek bij een stukje thuis, de Nederlandse ambassade. Hier kregen wij diverse verschillen, overeenkomst en ook het moeilijke spanningsveld voor de mensen die werken op de ambassade te horen. Opvallend is, hoe populair het is om ondernemer te worden. 7 van de 10 jonge Israëlische mensen lijkt het wat om een onderneming te starten.

Hierna reden wij door naar CommonSense Robotics, dit bedrijf waar onder andere Eric Smidt van Google in investeert, bouwt een gerobotiseerd magazijn. Hiermee gaat het bestellen van boodschappen volledig automatisch. Een fantastisch bedrijf om te zien en echt een disruptief business model.

Als laatste zagen wij 8200 Impact, een accelerator programma vanuit een legereenheid, die start-ups aanjagen. Wij zagen hier drie vernieuwende start-ups.

Dag 3: Seakura, Technion

Om het grote probleem van het voedseltekort op te lossen werkt Israël aan plekken waar landinwaarts met zeewater, zeewier wordt gemaakt voor allerlei doeleinden. Wij mochten dit proeven in een heerlijke lunch, een enorm warm maar interessant bezoek.

Hierna reden wij door naar Haifa in het noorden van Israël. Deze derde stad van het land en tevens havenstad, was echt enorm interessant om te zien.

Wij hebben in Haifa, na een lange busreis het Technion bezocht, de enige technische universiteit in Israël waar ze een specifieke ondernemersopleiding hebben.

Wij zagen bij Technion, dat wij in Nederland al veel verder zijn op dit vlak. Bij Technion proberen ze Master studenten aan te zetten om ook entrepeneur te worden.

Dag 4: SolarEdge, Jerusalem

Het bezoek aan SolarEdge was enorm gaaf, van dit gigantische bedrijf spraken wij de oprichter van het bedrijf. Hij vertelde ons over de toekomst van zonne-energie en het creëren van de virtual powerplant. Super boeiend. Zo krijgen binnen enkele jaren huishoudens een eigen batterij en worden deze aan elkaar gekoppeld om zo samen te werken als een virtuele energiecentrale.

Na dit enorm inspirerende bezoek reden wij door met onze gids naar Jerusalem. Hier bezochten wij de bekende toeristische bezienswaardigheden. Wij kregen veel te horen over de religies en de conflicten die allemaal bij elkaar komen op deze heilige plek.

Dag 5: GevaSol, IdanCenter

Op de laatste dag met bedrijfsbezoeken bezochten wij het Idancenter van de oprichter van GevaSol. Deze makerspace is voor kinderen toegankelijk. Het brengt hen in aanraking met techniek. Er zijn leraren (engineers van GevaSol) beschikbaar om ze te helpen met lassen, 3d-printen, zagen etc. Een bijzondere open omgeving in een oud zwembad met een hele prettige vibe. Mooi om te zien hoe iemand belangeloos jonge mensen verder helpt. De oprichter van GevaSol, Gideon Yadin, is zijn bedrijf in Nederland gestart. Nu na 15 jaar woont hij weer in Israël.

Gideon vertelde ons dat de grootste verschillen tussen Nederland en Israël zijn, dat de Israëli goed zijn in dingen starten en dat Nederlanders goed zijn in afmaken.

Wij Nederlanders moeten vaak eerst consensus bereiken voordat we ergens aan beginnen, dit doen ondernemers in Israël niet.

Wij sloten de dag af met een verhitte fietstocht langs het strand, door Jaffa en door Tel Aviv, waarbij onze tourguides het opvallend vonden, hoe goed wij Nederlanders kunnen fietsen.

De politiek en conflicten

Zonder heel erg in details te treden over de enorm complexe situatie in Israël, is het wel interessant om toch iets meer te weten over wat er speelt. Wij zien Israël soms dagelijks in het nieuws en ik merkte dat ik daardoor een beeld had, dat beeld was niet volledig. Wat mij is opgevallen, is dat het niet een strijd is tussen Palestijnen en Joden. Maar een strijd tussen allerlei volken, landen en culturen. Het lijkt zelfs wel of dat de volken die hier wonen, dit gevecht ook graag in stand houden. Het geeft een hele gekke balans. Je hebt te maken met Israëli, de Orthodoxe Joden, Palestijnen in de Gazastrook (die hermetisch is afgesloten), de volken op de Westbank (de Westelijke Jordaanoever), de bedoeïenen in de woestijn. En je hebt omringende landen Syrië, Libanon, Egypte en Jordanië, waarvan Israël officieel nog in oorlog is met de eerste twee.

Wat merk je hiervan als bezoeker?

Je merkt dat de mensen die onder het Iron Dome wonen, het raketschild, zich allemaal veilig voelen. Er gebeurt relatief weinig en het land is, aan werkelijk elke grens, hermetisch afgesloten. Je merkt tijdens de reis dat ieder gebouw een shelter heeft. Ook zie je veel soldaten en wapens, vooral in Jerusalem. Dit geeft soms wel een spannende indruk, maar onveilig heb ik mij nooit gevoeld. Ook niet in het bruisende nachtleven van Tel Aviv.

De Israëli wonen in een land dat slechts 70 jaar bestaat. Zij hebben altijd moeten vechten voor hun plek. Bijna alle mensen in dit land hebben 2 tot 3 jaar dienstplicht. Je merkt dat het een harde cultuur is. Je komt nergens door te wachten tot anderen je voorrang geven. Je moet voorrang pakken.

Het ecosysteem

Ze (Israël zelf) noemen het land The Startup Nation. En inderdaad zijn er meer dan 6000 hightech start-ups in Israël, dit is een enorm aantal. Hoe kan dit in dit relatief kleine land?

Allereerst is er een noodzaak om te innoveren. Dit voelen de mensen en hierbij worden ondernemers ook flink ondersteund door de overheid. Daarnaast zijn er wereldwijd veel rijke Joodse mensen die Israël en haar start-ups met heel veel geld ondersteunen. Doordat iedereen verplicht na school in het leger gaat, zowel mannen als vrouwen, ontstaat er al snel een netwerk waaruit veel start-ups ontstaan. De overheid speelt ook een grote rol, zij investeren veel geld en tijd op allerlei mogelijk manieren om dit ecosysteem te voeden en aan te jagen. Het nadeel is dat het moeilijk is om als buitenstaander er tussen te komen. Een ander punt is dat het compleet gericht is op Hightech, je ziet dat de focus op Lowtech ontbreekt en er zo dus veel kennis van vaklieden verdwijnt. (Lees hier meer over Hightech en Lowtechhttps://www.adjustintime.nl/low-tech-versus-high-tech-handzaag-en-zaagbank/)

Wat valt er te leren?

De houding van de Israëli’s lijkt veel op die van Nederlanders, maar er zijn een paar interessante verschillen. Als eerste is Israël echt een doe-land. Als er een idee is, dan stropen zij de mouwen op en gaan zij aan de slag. Het is vervolgens niet erg als er iets fout gaat. Ten tweede is het volk door hun positie in de wereld erg gedreven. Zij hebben een heel duidelijk doel. Als derde speelt de dienstplicht een grote rol. Hierdoor komen jongen mensen in contact met technologie. Zij moeten leren improviseren en bouwen een mooi netwerk op. Uit dit netwerk ontstaan veel bedrijven. Zo ook een aantal die we hebben bezocht.

Doen, doen, doen.

Het is natuurlijk erg persoonlijk, maar er zijn een aantal zaken die ik voor mezelf als ondernemer wel mee naar huis neem. Ik denk dat het belangrijker is dan ooit om onze Sense of urgency terug te vinden. Omdat het ons (ik spreek nu even als millennial) al jarenlang zo goed gaat is de noodzaak om te innoveren en of om hard te werken steeds kleiner aan het worden. Misschien kunnen we ons allemaal eens wat vaker afvragen hoe zeker onze zekerheden echt zijn? Of wat zouden we doen als de stroom uitvalt of als we in oorlog komen.

De doe-instelling is ook een interessant take-away, in Nederland willen wij graag alles doen op basis van consensus, soms moet je gewoon doen en beginnen.

De laatste les is, neem af en toe eens tijd om afstand te nemen van je werk of bedrijf. Zoom eens uit en werk even AAN je werk/bedrijf i.p.v. IN je werk/bedrijf. Vooral in een ander land, zorgt dit voor een dynamiek waar je creatief en innovatief van wordt.

Auteur: Maarten Overeem, directeur/eigenaar van Idee101 BV. Makers van Cleverdesk.